Posiadanie statusu rolnika gwarantuje szereg różnych korzyści m.in. w zakresie niższych składek na ubezpieczenia społeczne oraz szybszej możliwości nabywania nieruchomości rolnych. Pojawia się tu jednak zasadnicze pytanie – jak zostać rolnikiem? Czy chętny musi spełnić jakieś konkretne warunki, a może wystarczy do tego posiadanie gospodarstwa rolnego? 

Definicja rolnika 

Pojęcie rolnika indywidualnego zostało wyjaśnione w art. 6 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego. Zgodnie z tym przepisem, za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo. 

Pamiętajmy, że do wspomnianego powyżej 5-letniego okresu zalicza się okres zamieszkiwania w innej gminie bezpośrednio poprzedzający zmianę miejsca zamieszkania, jeżeli w gminie tej jest albo była położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. 

Osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego i kwalifikacje rolnicze 

O statusie rolnika decyduje przede wszystkim prowadzenie gospodarstwa rolnego oraz posiadanie stosownych kwalifikacji. Uważa się, że osoba fizyczna osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeżeli: 

  • pracuje w tym gospodarstwie, 
  • podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie; 

posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli uzyskała: 

  • wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, zasadnicze branżowe, średnie, średnie branżowe lub wyższe lub 
  • b)tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub 
  • c)wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie albo wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie lub średnie branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub 
  • d)wykształcenie podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub zasadnicze branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie. 

Za staż pracy, o którym mowa powyżej, uznaje się okres, w którym osoba fizyczna: 

  • podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników lub 
  • prowadziła działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym o obszarze nie mniejszym niż 1 ha stanowiącym jej własność, przedmiot użytkowania wieczystego, przedmiot samoistnego posiadania lub dzierżawy, lub 
  • była zatrudniona w gospodarstwie rolnym na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę, wykonując pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej, lub 
  • wykonywała pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej w charakterze członka spółdzielni produkcji rolnej, lub 
  • odbyła staż, o którym mowa w art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, obejmujący wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej, lub 
  • pracowała w indywidualnym gospodarstwie rolnym potwierdzony zaświadczeniem wydanym na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. poz. 510). 

Doświadczenie rolnicze 

Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego kładzie mocny nacisk przede wszystkim na doświadczenie i praktykę w rolnictwie, aby można było przypisać komuś posiadanie statusu rolnika indywidualnego. Mniejsze znaczenie ma wykształcenie oraz posiadanie gospodarstwa rolnego (szczególnie jeśli zostało ono nabyte w drodze dziedziczenia przez osobę, która nigdy nie zajmowała się tego rodzaju działalnością). Jak zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 24 kwietnia 2014 r. (sygn. akt II Sa/Po 93/14), samo posiadanie lub własność gospodarstwa rolnego nie mogą być kwalifikowane jako jego prowadzenie, jeżeli nie wiąże się z nimi wykonywanie działalności rolniczej, co obejmuje również podejmowanie decyzji dotyczących prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie. Przepisy nie przewidują jednak ograniczenia wiekowego, stąd rolnikiem może zostać w zasadzie każda osoba, nawet gdy pobiera już emeryturę.  

Dowodem potwierdzającym osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego jest pisemne oświadczenie prowadzącego to gospodarstwo. Dowodem potwierdzającym zamieszkanie jest zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały. Dowodem potwierdzającym prowadzenie gospodarstwa przez rolnika indywidualnego: 

  • w zakresie dotyczącym powierzchni użytków rolnych jest pisemne oświadczenie nabywcy albo uprawnionego do pierwokupu; 
  • jest pisemne oświadczenie nabywcy albo uprawnionego do pierwokupu. 

Podstawa prawna: 

  • Art. 6-7 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego