Objęcie ubezpieczeniem społecznym w KRUS wymaga spełnienia konkretnych przesłanek ustawowych. Równie ważne jest przejście przez procedurę rejestracyjną. Okazuje się, że tryb dokonywania zgłoszenia do ubezpieczenia wiąże się z szeregiem różnych obowiązków – jak zatem ubezpieczyć się w KRUS? 

Kto może być ubezpieczony w KRUS? 

Ubezpieczenie społeczne rolników może powstać z mocy samego prawa lub na wniosek. Niezależnie od tego ustawa z dnia 20 grudnia 2019 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników wymaga, aby ubezpieczony posiadał status rolnika.  

Jak zauważył Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 8 listopada 2012 r. (sygn. akt III AUa 367/12), zgodnie z zasadą zawartą w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczeniu rolnemu podlega się z mocy ustawy albo na wniosek. Przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 tej ustawy przewiduje, że ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu podlega z mocy ustawy rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny – jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Według zaś art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu podlega z mocy ustawy rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny. Z regulacji tych jasno wynika, że objęcie wskazanymi ubezpieczeniami następuje z mocy ustawy w wyniku spełnienia określonych przesłanek. Ustanie wymienionych ubezpieczeń społecznych rolniczych także następuje z mocy prawa. Przepis art. 3a ust. 1 ustawy, w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie, jasno stanowi, że ubezpieczenie ustaje z końcem kwartału, w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganie ubezpieczeniu. 

Obowiązujące przepisy wskazują, że o statusie rolnika decyduje przede wszystkim prowadzenie gospodarstwa rolnego oraz posiadanie stosownych kwalifikacji. Uważa się, że osoba fizyczna osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeżeli: 

  • pracuje w tym gospodarstwie, 
  • podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie; 

posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli uzyskała: 

  • wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, zasadnicze branżowe, średnie, średnie branżowe lub wyższe lub 
  • b)tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub 
  • c)wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie albo wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie lub średnie branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub 
  • d)wykształcenie podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub zasadnicze branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie. 

Za staż pracy, o którym mowa powyżej, uznaje się okres, w którym osoba fizyczna: 

  • podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników lub 
  • prowadziła działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym o obszarze nie mniejszym niż 1 ha stanowiącym jej własność, przedmiot użytkowania wieczystego, przedmiot samoistnego posiadania lub dzierżawy, lub 
  • była zatrudniona w gospodarstwie rolnym na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę, wykonując pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej, lub 
  • wykonywała pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej w charakterze członka spółdzielni produkcji rolnej, lub 
  • odbyła staż, o którym mowa w art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, obejmujący wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej, lub 
  • pracowała w indywidualnym gospodarstwie rolnym potwierdzony zaświadczeniem wydanym na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. poz. 510). 

Ubezpieczenie w KRUS 

Każda osoba stająca się właścicielem (posiadaczem), dzierżawcą lub użytkownikiem gospodarstwa rolnego powyżej 1 ha przeliczeniowego użytków rolnych i rozpoczynająca na nim działalność rolniczą oraz nie podlegająca ubezpieczeniu w ZUS z innego tytułu i nie mająca przyznanego prawa do emerytury lub renty ani prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych obowiązana jest w terminie 14 dni w jednostce organizacyjnej KRUS właściwej ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego: 

  • poinformować o okolicznościach mających wpływ na własne podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników oraz zgłosić osoby stale pracujące w gospodarstwie rolnym, 
  • dokonać zgłoszenia do ubezpieczenia na formularzu ”Zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego rolników”. 

Zgłoszenie do ubezpieczenia w KRUSie dokonuje się na druku KRUS UD-2, który dostępny jest zarówno w oddziałach Kasy, jak i na jej oficjalnej stronie internetowej. Złożenie wniosku nie podlega żadnym opłatom i można tego dokonać zarówno w siedzibie dowolnego oddziału KRUS (osobiście lub listem poleconym). Pamiętajmy, aby do wniosku dołączyć: 

  • zaświadczenie z urzędu gminy określające powierzchnię posiadanych użytków rolnych, wyrażoną zarówno w ha fizycznych, jak i ha przeliczeniowych ze wskazaniem płatnika podatku rolnego lub nakaz podatku rolnego, 
  • akt notarialny lub umowa dzierżawy potwierdzająca datę wejścia w posiadanie/dzierżawienie gruntów rolnych (może być odpis potwierdzony za zgodność z oryginałem przez notariusza albo przez pełnomocnika będącego adwokatem strony), 
  • odpis aktu małżeństwa (w przypadku objęcia ubezpieczeniem małżonka rolnika pracującego w gospodarstwie rolnym lub gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem), 
  • zaświadczenie od pracodawcy o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu w ZUS/ umowa o pracę/ świadectwo pracy (dotyczy osób podejmujących zatrudnienie w okresie prowadzenia działalności rolniczej), 
  • zaświadczenie z ZUS o okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (dotyczy osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą), 
  • zaświadczenie o pobieraniu zasiłku dla bezrobotnych (dotyczy osób pobierających zasiłek dla bezrobotnych). 

Podstawa prawna: 

  • Art. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników 
  • Art. 6-7 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego  

Autor bloga o działalności Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego to osoba, dla której brak formalnego wykształcenia i specjalizacji w dziedzinie ubezpieczeń społecznych nie stanowi przeszkody, a raczej motywację do samorozwoju i dzielenia się zdobytą wiedzą. Jego zainteresowanie systemem KRUS wynika z głębokiego przekonania o znaczeniu wsparcia dla rolników i ich rodzin. Na blogu przekłada swoją pasję na praktyczne porady i aktualne informacje, które mają za zadanie pomóc czytelnikom w zrozumieniu zawiłości ubezpieczeń społecznych w rolnictwie.